Lessuggesties

Onder de knop Lessuggesties zijn tot nu toe drie onderdelen uitgewerkt:

1. Mogelijke inzet fictiefragmenten per leerweg en leerjaar.
2. Enkele lesopzetten voor de bespreking van de fictiefragmenten.
3. Aansluiten bij de actualiteit: een themalijst.

Mogelijke inzet fictiefragmenten per leerweg en leerjaar

Als een handreiking voor de leraar Nederlands geven wij in het onderstaande overzicht aan voor welke leerlingengroep wij een fragment het meest geschikt achten.

	BB-KB 1-2	GL-TL 1-2	H/V 1-2	BB-KB 3-4	GL-TL 3-4	H/V 3
Rachel Ward, Deadline Lemniscaat, blz 60-69					X
Ransom Riggs, De bijzondere kinderen van mevrouw Peregrine Clavis Uitgeverij, blz 41-58		X	X
Angie Thomas, The hate u give Uitgeverij Moon, blz 23-29					X	X
Marissa Meyer, Cinder Blossom Books, blz 59-78					X
Joseph Oubelkas, 400 brieven van mijn moeder, Galilee, blz 62-75					X
Jacques Vriens, Code kattenkruid Van Holkema & Warendorf, blz 5-18	X
Susin Nielsen, Het ongemakkelijke dagboek van Henry K. Larsen Lemniscaat, blz 161-180					X
Sjoerd Kuyper, Bizar Hoogland en Van Klaveren, blz 7-18		X	X
Gideon Samson, De hemel kan wachten Leopold, blz 15-25, 36-40		X	X
Anna Woltz, Alaska Querido, blz 21-37	X
Marleen Nelen, Alles wat licht is Em. Querido’s Uitgeverij, blz 25-29, 52-62					X	X
Derk Visser, Drama Queen Uitgeverij Gottmer, blz 25-38				X	X
Pamela Sharon, De geur van groen Uitgeverij Moon, blz 37-47					X
Rindert Kromhout, Soldaten huilen niet Leopold, blz 206-224						X
Len Vlahos, Huis van glas Karakter Uitgevers BV, blz 9-23					X	X
Elle van den Bogaard, Twee seconden Holland, blz 10-13, 19-33				X	X
Karin Amatmoekrim, Het gym Prometheus, blz 102-108, 165-171						X
Splinter Chabot, Confettiregen Uitgeverij Unieboek, blz 232-247						X
Coen de Kort, Rat Clavis, blz 16-28	X
Daniëlle Bakhuis, De executie Van Goor, blz 17-27					X
Jelmer Soes, Lichaam van licht Querido’s Kinderboeken Uitgeverij, blz 30-47				X
Lydia Rood, Ali’s oorlog Leopold, blz 6-19	X
Marloes Morshuis, Quotum, project Z Lemniscaat, blz 26-38			X
Mirjam Mous, 2C Van Goor, blz 9-16, 21-31	X	X
Sarah Crossan, Nieuwe maan Pepper Books, blz 177-205						X
Jennefer Mellink, Vermoorde onschuld  Luitingh-Sijthoff bv, 7-11 en 17-22				X	X
Enrico Galiano, De bijzondere woorden van Gioia  Luitingh-Sijthoff bv, 11-31						X
Robert Vuijsje, Salomons oordeel Lebowski Publishers, 193-209						X
Emiel de Wind, Broergeheim Leopold, 1 en 20-35	X
Lucie Strange, Ons kasteel aan zee  Uitgeverij Gottmer, 93-112			X
Simone Atagana Bekono, Confrontaties Lebowski Publishers, 14-29						X
Mijke Pelgrim, Dex over school en andere ellende Van Holkema & Warendorf, 5-25	X
Marita de Sterck, Mirakel, Querido, 7-22						X
Leigh Bardugo, Schim en Schaduw, Blossom Books, 11-16 en 35-41					X
Erna Sassen, Zonder titel, Leopold, 20-41					X	X
Kass Morgan & Danielle Paige, De Raven, Blossom Books, 34-44					X	X
Jennefer Mellink, Genadeloos, Luitingh-Sijthoff b.v., 107-123						X
Lida Dijkstra, Schaduw van Toet,  Luitingh-Sijthoff, 50-68		X	X
Marijn Niemeijer, Otis, Leopold, 6-25				X	X
Annet Huizing, Het Pungelhuis Lemniscaat, 10-32	X
Vrank Post, Headshot, Ploegsma, 39-52				X	X
Alan Gratz, Erecode, Kluitman, 28-36					X	X
Buddy Tegenbosch, Match Van Goor, 13-33	X	X	X
Wilma Geldlof, Het meisje met de vlechten		X	X
Maren Stoffels, Ik zie je tussen de wolken Leopold, 5-23				X	X
Davide Morosinotto, Twee fonkelrode sterren in de blinkend witte sneeuw, Baeckens Books, 331-349						X
John Flanagan, De ruïnes van Gorlan Gottmer, 117-142		X	X
Marco Kunst, Patroon, Gottmer, 9-10 en 18-32				X	X
Marlies Slegers, We moeten je iets vertellen,		X	X
Louisa Reid, Kapot, Blossom Books, 11-19 en 144-163					X	X
Totale aanbod	BB-KB 1-2 9	GL-TL 1-2 9	H/V 1-2 8	BB-KB 3-4 10	GL-TL 3-4 21	H-V 3 16

Enkele lesopzetten voor de bespreking van de fictiefragmenten

De eerste negen fictiefragmenten en werkbladen zijn niet alleen door de werkgroepleden in de praktijk beproefd. Ook een groep collega’s heeft zich na een oproep op Facebook gemeld om feedback op het ontworpen lesmateriaal te geven. Daarnaast hebben zij beschreven op welke manier zij het materiaal in hun les aan de orde hebben gesteld. Voor de verschillende lesfasen zijn daarbij de volgende varianten vermeld.

1. Introductie	Gebruik videofragment, trailer, verfilming	Aansluiten bij een voorafgaande les over hetzelfde onderwerp of de actualiteit	Wie kent het boek of de schrijver?	Gebruik van onze introductie-tekst
2. Lezen fragment	Leraar leest voor	Leraar leest eerste deel voor; daarna lezen de leerlingen zelf verder in stilte	Leerlingen lezen zelf in stilte het fragment
3. Bedenken antwoorden	Kort individueel antwoord noteren op papier met vragen	Vragen op het digibord gepresenteerd	Leraar leest telkens een nieuwe vraag voor
4. Bespreking antwoorden	Eerst in tweetallen; daarna klassikaal	Klassikale bespreking/onderwijs-leergesprek	In groepjes van 4 à 5 leerlingen besproken
5. Afronding	Korte evaluatie waardering fragment

Binnen onze werkgroep hebben wij vanaf het eerste begin gesproken over de grote verschillen tussen leerlingen in hun stilleestempo. Waar de ene leerling een fragment vlot doorleest in 20 minuten, heeft een ander daar bijna een half uur voor nodig. Wij hebben daarom een sterke voorkeur voor een lesopzet waarbij de leraar de leerlingen het plezier doet om het fictiefragment voor te lezen en met zijn enthousiasme toont hoe hij zelf van het fragment kan genieten.  

Bij de wijze waarop de vragen besproken kunnen worden, speelt natuurlijk een rol wat de leerlingen uit andere lessituaties gewend zijn. Mogelijk zal een docent eerst een paar lessen met de fictiefragmenten willen uitvoeren met een klassikale nabespreking: zo kunnen de leerlingen ervaren welke open, verkennende houding van hen verlangd wordt. Na zo’n kennismaking kan de docent ervoor kiezen om in leerlingengroepjes de vragen te laten bespreken, waardoor nog meer leerlingen aan het woord kunnen komen. 

Hieronder worden nog twee andere lesopzetten gepresenteerd om de gelezen fictiefragmenten te bespreken. In de eerste variant worden de leerlingen in groepjes verdeeld, waarbij zij zich in het bijzonder op één vraag richten: ze worden de experts die later over die specifieke vraag zullen rapporteren. In de tweede variant bespreken de leerlingen niet de vragen die op het werkblad gepresenteerd worden, maar volgen zij een aanpak om hun eigen bespreekpunten te bepalen en uit te wisselen. Opmerkingen bij deze lesopzetten of aanvullingen met andere suggesties zijn van harte welkom.

Aansluiten bij de actualiteit: een themalijst

We gaan er vanuit dat de bespreking van de fictiefragmenten een vaste plaats in het jaarprogramma kan krijgen. We gaan ervan uit dat de bespreking van de fictiefragmenten een vaste plaats in het jaarprogramma kan krijgen. Toch kan de actualiteit soms onverwacht het gesprek in de klas bepalen. Voor de docent die dan ook graag een fictiefragment aanbiedt als verdieping van het gespreksonderwerp, worden hieronder de thema’s van de uitgewerkte fictiefragmenten vermeld.

Rachel Ward, Deadline	Twee buitenbeentjes verbonden door een bijzondere gave
Ransom Riggs,  De bijzondere kinderen van mevrouw Peregrine	Een kind dat door niemand geloofd wordt Heeft een kind nachtmerries of is de werkelijkheid bizar?
Angie Thomas, The hate u give	Opgroeien in een wereld vol politiegeweld (Black lives matter, racisme)
Marissa Meyer, Cinder	Een futuristische versie van Assepoester Strijden voor rechtvaardigheid
Joseph Oubelkas, 400 brieven van mijn moeder	Onschuldig in een buitenlandse gevangenis Drugs en corruptie
Jacques Vriens, Code kattenkruid	Emoties rondom een ongeneeslijk zieke opa Omgaan met de euthanasiewens van een familielid
Susin Nielsen, Het ongemakkelijke dagboek van Henry K. Larsen	Het leven van de hoofdpersoon en zijn ouders na de zelfmoord van zijn broer De hoofdpersoon wil dat zijn ouders weer bij elkaar komen
Sjoerd Kuyper, Bizar	Een buitenbeentje zijn en daar zelf geen last van hebben Verliefd zijn op je beste vriend
Gideon Samson, De hemel kan wachten	Niet zielig gevonden willen worden bij een levensbedreigende ziekte Waarachtigheid en leugens bij volwassenen gezien door een kind
Anna Woltz, Alaska	Niet zielig gevonden willen worden bij een ziekte (epilepsie) Onvoorwaardelijke liefde voor een huisdier
Marleen Nelen, Alles wat licht is	Opgroeien tussen circusmensen in een politiek woelige tijd Liefde als splijtzwam tussen twee broers
Derk Visser, Drama Queen	Een kind als buffer tussen andere familieleden Verrast door onbekende gevoelens van verliefdheid
Pamela Sharon, De geur van groen	Niet zielig gevonden willen worden bij een handicap (blindheid)
Rindert Kromhout, Soldaten huilen niet	Onderlinge relaties binnen een gezin komen onder druk Vanuit verschillende perspectieven naar de wereld kijken
Len Vlahos, Huis van glas	Ongeneeslijk ziek Slachtoffer van de reality-tv
Elle van den Bogaard, Twee seconden	Doorrijden na een ongeluk Het leven met een ernstige leugen
Karin Amatmoekrim, Het gym	Opgroeien tussen twee verschillende werelden (multiculturele samenleving) Erbij willen horen zonder jezelf te verliezen
Splinter Chabot, Confettiregen	Homoseksualiteit in het hier en nu Hoe jezelf te zijn, wanneer je anders bent?
Coen de Kort, Rat	Weglopen omdat het thuis onveilig is  Dakloze jongeren in Nederland
Daniëlle Bakhuis, De Executie	Leven in een toekomstige, eenvormige samenleving Kandidaat in een spelshow met dodelijke afloop
Jelmer Soes, Lichaam van licht	Verslaafd aan gamen Ontevreden zijn over hoe je bent
Lydia Rood, Ali’s oorlog	Hoe ga je om met groepsdruk? Wat is vriendschap?
Marloes Morshuis, Quotum	Moeten vluchten voor mensen die jou willen onderdrukken Wie kun je vertrouwen en wie niet?
Sarah Crossan, Nieuwe maan	Terecht of onterecht veroordeeld tot de doodstraf? Hoe steun je iemand door dik en dun, terwijl je niet goed begrijpt wat hem bezielt?
Mirjam Mous, 2C	Een schoolklas gegijzeld door een bom Rivaliteit en verdachtmakingen tussen klasgenoten
Enrico Galiano, De bijzondere woorden van Gioia	Durven te vertrouwen op je eigen twijfels en vragen Hoe kun je echt gekend worden door anderen?
Jennefer Mellink, Vermoorde onschuld	Terecht of onterecht verdacht worden van moord Opgroeien in een samengesteld gezin
Robert Vuijsje, Salomons oordeel	Kleur bekennen: als huidskleur een bepalende rol speelt in hoe jij naar de wereld kijkt en hoe er naar jou gekeken wordt.
Emiel de Wild, Broergeheim	Als binnen een gezin gezwegen wordt over grote problemen. Kun je besluiten, dat een broer/zoon niet meer voor je bestaat?
Lucie Strange, Ons kasteel aan zee	Je vertrouwt je familieleden blindelings, maar wat doe je als ze grote geheimen voor jou achterhouden? Hoe oorlog je leven totaal verandert en je daarmee probeert om te gaan.
Simone Atagana Bekono, Confrontaties	Opgroeien in een racistische omgeving Tot de gevangenis aan toe vechten voor je eigen identiteit
Mijke Pelgrim, Dex over school en andere ellende	Moeite met je aan te passen aan nieuwe ervaringen en  vriendschappen op de middelbare school
Marita de Sterck,  Mirakel	Als je niet durft te spreken over zaken uit je verleden  waarover je je schuldig voelt.
Leigh Bardugo, Schim en Schaduw	Wie zijn je vrienden en wie je vijanden in een wereld vol  bovennatuurlijke en duistere krachten? Vertrouwen op je eigen krachten in een strijd voor je leven
Erna Sassen,  Zonder titel	Verdriet, paniek en boosheid door het vertrek van een hartsvriendin Het botsen van verschillende werelden en daarmee samenhangende vooroordelen
Kass Morgan & Danielle Paige, De Raven	De geheime wereld van hekserij en zwarte magie achter  de schermen van een exclusieve studentensociëteit
Jennefer Mellink, Genadeloos	Als een jongen zwaar verliefd is maar afgewezen wordt en  later beschuldigd wordt van moord.
Lida Dijkstra,  Schaduw van Toet	Intriges aan het hof van farao Achnaton en zijn echtgenote  Nefertiti: hoe een prinses haar halfbroertje in die gevaarlijke  wereld probeert te beschermen.
Martijn Niemeijer,  Otis	Je eigen weg willen behouden te midden van  sjacheraars, halve mislukkingen, onvoorspelbare flatgenoten. Op zoek naar de waarheid van een onbekende vader.
Annet Huizing,  Het Pungelhuis	Een opa wordt volledig doodgezwegen. Wat wordt in de familie geheim gehouden? Wat hebben smokkelaars daarmee te  maken?
Vrank Post,  Headshot	Wraak nemen na aangedaan seksueel geweld? Tot hoever kun je gaan, als een vriend je om steun vraagt?
Alan Gratz, Erecode	Jij beschouwt je oudere broer als een dappere soldaat, maar opeens verschijnen er in de media berichten dat hij een gevaarlijke terrorist is. Kan je nog wel voor hem opkomen?
Buddy Tegenbosch, Match	Leven voor je sport. Ziekte in een gezin. Jezelf leren kennen door een ander.
Wilma Geldlof, Het meisje met de vlechtjes	Ga je onder druk grenzen over die je eerst voor jezelf bepaald had? Wanneer moet jijzelf ook echt in actie komen tegen onrechtvaardigheid?
Maren Stoffels, Ik zie je tussen de wolken	Met jezelf en je gevoelens in de knoop zitten (zelfbeschadiging). Hoe ga je om met iemand die kanker heeft? Onzekerheid en verwarring, als je merkt dat je valt op iemand van hetzelfde geslacht.
Davide Morosinotto, Twee fonkelrode sterren in de blinkend witte sneeuw	Ingaan tegen voorschriften van anderen en vertrouwen op je eigen overtuiging. Tot hoever zou jijzelf gaan in je acties tegen een oorlogsvijand? Altijd: oog om oog, tand om tand?
John Flanagan, De ruïnes van Gorlan	Vriendschap en avontuur in een mysterieus, historisch landschap. Dromen van een toekomst, omgaan met teleurstelling om uiteindelijk tot nieuwe inzichten te komen en je talent te ontdekken.
Marco Kunst, Patroon	Met je gevoel in de knoop zitten. Omgaan met schuldgevoelens bij de dood van een vriend.
Marlies Slegers, We moeten je iets vertellen	Je ouders zijn plan om te gaan scheiden, terwijl jij niet begrijpt waarom. Hoe leer je jezelf als ontwikkelende puber te accepteren.
Louisa Reid,  Kapot	Hoe je jezelf tekortdoet in een verstikkende liefde. Over verraad tussen gezworen geliefden.